Son zamanların en çok gündem olan ve tartışılan kavramı mobbing ile ilgili halen somut bir çerçeve çizilebilmiş değildir. İşyerindeki sistematik saldırıların mobbing oluşturacağına dair kanuni altyapı hazırlanmış gibi görünse de, mobbing konusundaki bilinçsizlik nedeniyle çalışanlar haklarını arama konusunda tereddüde düşebilir. Çünkü maruz kalınan davranışların hangisinin mobbing olup olmadığına dair muğlaklık çalışan aleyhine sonuçlanacak bir durumun yaşanma riskini yükselttiğini ifade edebiliriz. Bu da, çalışanların haklarını aramak yerine yaşananları sineye çekme gibi bir davranışa yönelmelerini tetikleyici unsur ortaya çıkarıyor.
Peki Neden Çalışan Mobbinge Uğrar?
Mutlu ve mesut uyanıp, büyük bir heyecanla işyerine varmak gününüzün çok iyi geçeceğinin bir işaretidir. Ancak her şey çok iyi gitmesine rağmen herhangi bir çalışan veya üst mevkiden kişi tarafından maruz kalınan kötü davranış sonucunda, tüm gününüz asık surat ve moralsiz şekilde yaşanmaya mecbur edilebilir. Günün sadece bir dakikasında yaşanılan psikolojik veya fiziksel şiddet nedeniyle günün tüm dakikalarının acı içerisinde geçmesi hiç kimse için tercih edilebilir bir şey değildir. Yapılan araştırma neticesinde işyerinde mobbinge uğrayan kişilerin kimler olduğu da hemen hemen tespit edilmiştir.
İşte işyerinde şiddete maruz kalan kişiler…
- Özellikle işyerindeki çalışan profilinden çok daha iyi yetenek ve özelliklere sahip kişilere mobbing uygulanır.
- Herhangi bir projede yer almış ve proje yönetimi konusunda başarı sağlayarak ödüllendirilen kişiler de şiddete maruz kalabilir.
- Hem yetenekleri hem de fikirleri ile ön plana çıkmayı başaran çalışanlar da astları tarafından mobbing mağduru edilebilir.
- Mükemmeliyetçi kişiliğe sahip çalışanların işyerindeki aksaklıkları görme ve bunları kendi çabalarıyla kapama kabiliyeti de iş arkadaşlarının önüne geçmelerine neden olur. Bu tür kişiler başarıları nedeniyle yalnızlaştırılabilir.
- İletişim becerileri yüksek ve liderlik karakteri ile öne çıkan kişiler üstler tarafından tehdit olarak görülebilir. Bu nedenle bu tür çalışanlar, baskı ve yıldırma ile mobbinge maruz kalabilirler.
Bunlarla beraber daha farklı nedenlerden dolayı da mobbinge maruz kalınması muhtemeldir. Bu bazen bir başarı değil de ufak bir hatadan dolayı bile söz konusu olabilir. Zaten mobbing yapacak insanlar karşı tarafından en ufak hatalarını dikkate alır ve bunları büyütür. Ya da, kişiyi hataya zorlayacak davranışlarda bulunur.
Mobbing Yapan Kişilerin Genel Nitelikleri Nelerdir?
İşyerlerinde mobbing yapan kişiler, kendilerini üstün gören çalışanlardır. Ancak bu kişiler her ne kadar kendilerini üstün görmüş olsalar da yetersizlikleri nedeniyle kendi mevkilerini kaybetme korkusu içerisinde yaşarlar. Bu da, kendi mevkilerine getirilme ihtimali bulunan çalışanları yormalarına, bezdirmelerine ve yıldırmalarına yol açar. Özgüveni düşük, politik davranan, agresif, iletişim becerileri zayıf ve kendini geliştirme konusunda yetersiz kişiler tarafından uygulanan mobbing nedeniyle işinden istifa eden veya kendini göstermekte zayıf kalan kişi sayısı az değildir.
Mobbing Yaparak Ne Elde Edilmek İstenir?
Bu sorunun cevabı oldukça köklüdür. Modern hayatın bir kötü bir neticesi olarak karşımıza çıkan mobbing, tüm ahlaki ve etik değerleri kolayca aşan modern insanın ortaya koyduğu bir yaşam mücadelesi gibi görünür. İnsan, insanın kurdudur denilerek bir arenada savaşarak ayakta kalma becerisi gibi gösterilen hayatın insanları birbirine karşı saygısız ve sevgisiz bırakmasının bir sonucunu yaşıyor olabiliriz. Nitekim işyerinde kendisine tehdit unsuru oluşturan kişileri bezdirmeye yönelik her türlü eylem ve davranışları kolayca uygulayabilen insanlar karşı tarafın ne ruhsal ne de fiziksel sağlığını asla umursamaz. Öyle ki, mobbing nedeniyle intihara sürüklenen ve hatta cinayet işleyebilecek kadar ruhsal durumu bozulan kişilerin de olduğunu yapılan araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.
Mobbing ile hedeflenilen karşı tarafı çalışamaz hale getirmek, işyerindeki motivasyonunun önüne geçmek ve başarılara imza atmasını engellemektir. Yöneticilerin gözünden düşürmek, ruhsal sağlığını bozmak ve nihayetinde işinden istifa etmesini beklemektir. Mobbing karşısında herhangi bir tepki ve tutum sergilemeyen kişiler de nihayetinde istifade ederek işyerinden ayrılır.
Hem Ruhsal Hem De Fiziksel Rahatsızlık Nedenidir
İnsanın fiziki rahatsızlıklarının temel nedeni ruhsal bozukluklardır. Mutlu ve mesut insan daha sağlıklı ve dinçtir. Psikosomatik bilimi, ruh sağlığı bozulan insanlarda ortaya çıkan fiziksel rahatsızları inceleyen bir bilim alanıdır. İşyerindeki mobbing sonucunda ruhsal sorunlar yaşanmaya başlar. Bunu fiziki birtakım rahatsızlıklar izler. Kişi, özgüvenini yitirir. Kronik stres, panik atak, çarpıntı, uykusuzluk ve anksiyete yaşanır. Tüm bunların sonucu olarak solunum ve sindirim sisteminde problemler çıkar. Cilt sağlığı bozulabilir, sinir nöbetleri yaşanır ve kalp damar sisteminde sorunlar baş gösterir.
İşyerindeki mobbing davranışları neler?
İşyerinde herkes mobbinge maruz kalabilir. Bu nedenle mobbing ile ilgili bazı davranış kalıplarını bilmek gerekir. İşyerinde en çok görülen mobbing davranışları şunlar…
- İşyerinde sistematik bir şekilde eleştiriye maruz kalınması halinde mobbing uygulanıyor olabilir. Ast ve üstlerin haksız ve sonu gelmez eleştirileri en çok rastlanılan mobbing türüdür.
- Yalnızlaştırma, aşırı iş yükleme, zorla mesaiye bırakma, alay edilme ve güven duyulmadığı algısı ortaya çıkarma da mobbingdir.
- Yapılan bir işin iyi yanlarının değil de, sürekli eksik ve hataları taraflarının görülüp, hakaret edilmesi mobbing davranışları arasında yer alır. Buradan şu anlaşılmasın. Bir üst, çalışanın yaptığı eksikleri elbette ki düzeltebilir. Ancak bunu yaparken hakaret edemez.
- Diğer çalışanlara göre daha fazla iş verilen ve verilen işleri de bitmesi muhtemel zamandan daha kısa sürede teslim etmesi beklenilen kişilere de mobbing uygulanıyor demektir.
- İşyerinde tehdit ve huzursuz edici bir ortamın varlığını hisseden çalışan mobbing altındadır.
Mobbinge Maruz Kalan Kişi Ne Yapabilir?
İşyerinde psikolojik şiddete maruz kalınması halinde ve bunun süreklilik arz etmesi durumunda bir tepki ortaya konulması gerekir. Öncelikle bunu yapan kişiye karşı bir ikaz yapılabilir. Üstlerinden ve güvenilir arkadaşlarından da destek istenebilir. Bununla beraber, kendisine karşı girişilen mobbing davranışlarını not etmek de delil için önemlidir. Çalışılan kurumda daha önce benzer bir davranışın meydana gelip gelmediğini araştırabilir.
Tüm bunlarla beraber istifa hakkı kullanılabilir. Mobbing yapıldığını ispat edebileceği belgeleri varsa da ayrımcılık tazminatı isteyebilir. Ayrıca, kötü niyet tazminatı için de dava açma hakkını kullanabilir. Ruhsal ve fiziksel açıdan şiddet gördüğünden dolayı da manevi tazminat elde etme hakkı da vardır. Ancak tüm bunların ispat edilmesi gerekir. Bunun için belge, görüntü, şahit ve mahkemeye sunulacak deliller toplanmalıdır.
Dört duvar arasına sıkışan, bilgisayarla yaşayan, e-postalar ile boğuşan beyaz yakalıların dünyası.
