Her insan kendisini geliştirmek ve yeteneklerini sergilemek ister. Ancak bunu pratiğe dökme konusunda yaşanılan sıkıntıların altında dağlar kadar neden olabilir. Çocukluktan itibaren geliştirilmesine önem verilmesi gereken mesuliyet duygusunun aşırı bağımlı kişilik karşısındaki zayıf kalması, bir insanın yaşam mücadelesini yönetmesini engeller. Özellikle, aşırı korumacı aile modelinde sorumluluk duygusu pek de gelişmemiş çocuk profilleri ortaya çıkar ve bu çocuklar gençliklerinde sorumluluk almaktan olabildiğince kaçar. Bu tip kişilere kaza bela verilen sorumluluklar, onları tedirgin eder ve korkutur. Tabii bu düğümü kırmak ve aşmak her yaşta mümkündür. Gelişmeyi, değişmeyi ve nefes aldıkça mücadeleyi rehber edinmek yeter.
Sorumlu Birey Kimdir, Ne İş Yapar?
‘Ne merde, ne de namerde muhtaç olmamak’ deyimi sorumlu insanı tanımlayan en iyi aforizmadır. Pek çok insan, kimseye muhtaç olmamak için yaşar ve bunu gerçekleştirmeye yönelik de çalışmalar yapar. Kimi insanlar, çok daha fazla sorumluluk alarak sadece kendilerine değil, başkalarına da dokunabilir. Başka yükleri de sırtlanarak, kendilerini geliştirir. Ancak kimi insanlar, sadece kendilerine yetebilecek olanına taliptir ve sosyal çevresine dokunabilecek gücü ve kuvveti kendisinde bulamaz. Bazı insan profilleri ise, tamamen bağımlı kişiliklerden oluşur. Aşırı atıldırlar, tembeldirler ve herhangi bir iş yapmak ve en ufak bir mesuliyet almak istemezler. Buna da Peter Pan sendromu denir.
Bizim anlatmaya çalıştığımız sorumluluk ise, hem kendine hem de çevresine dokunabilecek kadar güçlü olmayı karşılayan bir mesuliyet duygusudur. Elbette ki insanın başkasının üzerine yük olmaması bir başarıdır. Diğer taraftan gerek iş hayatında gerekse de aile hayatında başaklarına dokunmak ve hayatlarını güzelleştirmek, insanı mutlu ve mesut eder. Bu nedenle, vazife alan ve sosyal sorumluluk gibi projelerde kendini gösteren insanlar çoğunlukla özgüveni kuvvetli ve mutlu bireylerdir.
Dolayısıyla sorumluluk sahibi bir birey; vazife almaktan çekinmeyen, aldığı vazifeyi yerine getirme konusunda kendisine güvenen, sonuçlarına katlanabilecek kadar cesur ve mert yüreklilik olarak görülebilir. Kendini geliştirmek isteyen ve kariyer hedeflerini gerçekleştirmek isteyen kişilerin bulundukları mevkideki görevlere talip olma cesareti ve gücünü göstermeleri, birçok açıdan faydalıdır.
Sorumluluk Duygusu Nasıl Kazanılır?
Sorumluluk almaya yönelik çekingen ve pasif davranan kişiler için kurtuluş reçetesi de yok değil. Eskiler, dolmuş kaba aş konulmaz der ve bazı şeylerin sadece çocuklukta öğrenebileceğini ve gelişeceğini ifade eder. Ağaç yaşken eğrilir prensibi de bunu destekler; ancak gençlik ve yetişkinlik döneminde de eğitim devam eder ve irade güçlendirilebilir. Elbette ki çocukluk döneminde kazandırılan sorumluluk hayatın ilk anından itibaren her şeye yansır. Kötü çocukluk geçiren kişiler için de durum düzeltilemez değildir. Aşırı bağımlı aile yapısında büyümek, sizin suçunuz değildir. Bu nedenle, sorunların ve zayıflıkların farkına varıp hayatı yeniden şekillendirmek mümkündür.
Daha önce sorumluluk almayan birisinin bir projenin yüklenicisi olmasını beklemek beyhudedir. Bunun yerine daha basitten zora doğru bir yaklaşım sergilenmesi gerekir. Öncelikle bir sivil toplum kurumuna üye olmak ve buradaki sosyal sorumlulukların bir parçası haline gelinebilir. Böylece, ekip olarak alınan sorumluluklarla kendi yeteneklerinizi fark edebilir ve sorumluluk almanın ve yerine getirmenin sağladığı motivasyonu yerinde tetkik edebilirsiniz. Sadece sivil toplum kuruluşlarına değil, bir spor kulübüne veya tiyatro kulübüne üye olmak ve takımla beraber bir başarıya imza atmak da aynı duyguyu geliştirir. Bu nedenle, işinizle beraber bir hobinizin olması ve bu hobinize düzenli olarak zaman ayırmanız, sorumluluk bilincini ve yeteneğini geliştirir. Özellikle takım halinde yapılan sporları yapmak ve mümkünse turnuvalara katılmak gibi deneyimler gelişiminizi destekler.
Son yıllarda sorumluluk almaktan çekindiği için evlenmekten ve yuva kurmaktan çekinen insanların sayısında artış da yaşanıyor. İleriye dönük gelecek kaygısının çok yüksek derecede olduğu kişilerde ortaya çıkan kaygı ve endişenin nedeni daha fazla sorun karşısında artacak olan mesuliyetten korkudur. Dolayısıyla, bu tür korkuları yenmek ve de sorumluluk duygusunu geliştirebilmek adına sağlıklı düşünme gücüne de ulaşmak mecburidir. Düşünce sistemi kaygı ve endişeler tarafından işgal edilen bir insanın sorumluluk duygusu karartı içerisindedir. Bu kişilerin hiçbir şekilde bir şirkette sorumluluk gerektiren bir işe girmesi, o şirkette de bir projeden sorumlu olması asla kolay bir şey değildir.
Sorumluluk Duygusuna Neden İhtiyaç Var?
Sorumluluk almak insan olmanın bir gereğidir. İnsani yönün gelişimi için ve mutlu hayat sürebilmek adına sorumluluktan kaçmak yerine üstelenici olmak daha başarılı olmanın kapısını aralar. Ancak bizim ülkemizde sorumluluk almak ve bunun sonuçlarına katlanmak yerine tersi bir durum izlenir. Herkes hataların ve kaosun nedenini başkasına yıkma ve kendisini asla mesul tutmama eğilimi içerisindedir. Cemiyetimizde mesuliyet duygularından sürekli feragat eden gruplar ve toplumlar var oldukça da sorunlar asla çözüme kavuşmuyor.
Sorumluluk almayan insan birilerine veya sistemin kendisine bağımlılığını ilan etmiş demektir. Sistem izin verdiği kadar çalışır, onun izin verdiği kadar düşünür ve yazar. Ancak daha fazlasına talip olup, sorumluluk altına girmekten kaçınmayan kişiler üretir, düzenler, yazar ve konuşur. Özgüven kazanmak, neden yaşadığını fark edebilmek ve aidiyet duygusunun tatmin edilebilmesi açısından sorumluluk duygusunun gelişimine önem verilmesi her kişi için gereklidir.
Sorumluluk duygusu gelişmiş bir birey için çözülemez denilen şeylerin çözümü için bir yol ve yöntem her zaman vardır. Pes etmeme ve daima mücadele etme yönü kuvvetli insanların sorumluluk yüklenme duygusu gelişmiştir. Yönetişim ve yönetim için de önem verilen kavramlardan biri sorumluluktur. Sorumluluk sahibi olmayan insanın iyi yönetme ve idare etme becerisi de olmaz. Dolayısıyla, hem kendi hayatını hem de etrafını iyi yönetmek ve liderlik yapmak sorumluluk esaslı davranışlardır. Siz de hayatınızı şu an bulunduğu noktadan bir adım öteye taşımayı arzuluyorsanız sorumluluk duygunuzu geliştirmek için mücadele etmeye bugünden başlamalısınız!
Dört duvar arasına sıkışan, bilgisayarla yaşayan, e-postalar ile boğuşan beyaz yakalıların dünyası.
